Hoe onaangenaam is dat? Staan we nu aan meer verwarring bloot dan eerder? Het lijkt er op.
De verwarring lijkt een onderdeel van ons leven te zijn door een constante stroom van tegenstrijdige berichtgeving, bullshittende politici, gekleurde berichtgeving en vileine complot theorieën.
De verwarring bestaat er uit dat het steeds moeilijker lijkt een mening te vormen. Dan denken we een redenering gevonden te hebben die ons een mening oplevert en dan blijkt al ras een even overtuigende redenering te zijn die op basis van een geheel ander feiten complex en redenering een andere conclusie oplevert. Ook realiseer ik me soms dat de meningsvorming ernstig beïnvloed wordt door wat we politiek correct vinden. Feitelijk een onderliggende aanname die inmiddels in een ander daglicht is komen te staan en daardoor aan kracht heeft ingeboet.
Standpunt bepaling een onderdeel van veel gesprekken lijkt steeds moeilijker te worden.
Fascinerend is in dit kader de opinie vorming rond het wel of niet toelaten van vluchtelingen en als we dat willen hoeveel, wie wel en wie niet. Christelijke uitgangspunten dat je klaar moet staan voor behoeftigen levert dan weer de vraag op hoeveel vluchtelingen we kunnen opnemen. Kranten zijn vol geschreven over het onderwerp. Experts in de vorm van hoogleraren worden afgewisseld door ooggetuigen van de vluchtelingenstromen, vluchtelingen zelf, rapportages uit oorlogsgebieden en de uitkomsten van onderhandelingen met Turkije. Over het onderliggende feitencomplex is al geen eenduidig beeld te krijgen laat staan dat we ons een mening kunnen vormen. Er is bijvoorbeeld een standpunt dat het vanuit een economisch standpunt gunstig is vluchtelingen op te nemen. Dit standpunt wordt dan snel weerlegd door een expert die met grote zekerheid ‘aantoont’ wat een vluchteling de samenleving kost.
Economische uitzichten worden geformuleerd en bij beleidsbepalingen gebruikt. Vraag is of die uitzichten valide zijn. Worden deze niet gestoeld op aannames die expliciet of impliciet in het verleden zijn gevormd? Bijvoorbeeld dat groei een voorwaarde is voor een sustainable samenleving.
Hoe kunnen in deze turbulentie van het husselen van feiten en meningen grote maatschappelijke problemen aangepakt worden.
Dat kan eigenlijk alleen door terug te gaan naar de vraag waar mensen in essentie behoefte aan hebben. Dat is naast eten, drinken en huisvesting verbinding met andere mensen; ergens bij horen, een gevoel van veiligheid, een zekere voorspelbaarheid, weten dat bij onheil hulp beschikbaar is etc etc.
Dan kom je op vragen tot hoe ver vrijheid rijkt en wat de rol is van de individuele verantwoordelijkheid die aan vrijheid vast zit. Waarin willen we in noodgevallen voorzien en waarin niet. Wat zien we als noodgevallen. Als we een vorm van individuele verantwoordelijkheid voor staan wat moeten we dan vanuit een collectief organiseren en financieren om die individuele verantwoordelijkheid inhoud te kunnen geven en wanneer geven we shelter tegen onheil. Op samenlevingsniveau: welke infrastructuur heeft een samenleving nodig om te kunnen functioneren en wie voorziet daarin?
Zijn we met deze benadering van de verwarring af? Nee dat denk ik niet. De oplossing ligt misschien wel in de acceptatie van de verwarring en de acceptatie dat er geen eenduidig zicht te krijgen is op oorzaak en gevolg. Dat geeft rust en opent de weg naar andere benaderingen.